1 – Giới Thiệu:
Cây giống Mắc ca có nguyên sản ở vùng Á nhiệt đới ẩm (châu Úc), còn có tên gọi là cây quả cứng Hawaii. Mắc ca là loại cây gỗ lớn, tên khoa học là macadamai, thuộc họ Protaceae là loài cây ăn qủa có giá trị kinh tế cao; cho quả có nhân chứa chất dinh dưỡng khá cao, hàm lượng dầu tới 78%. Trong dầu mác-ca có trên 87% là axit béo không no, hàm lượng protein trong nhân lên tới 9,2%, cùng 20 loại axít amin rất cần thiết cho cơ thể… Nhân hạt mác-ca được dùng làm thực phẩm cao cấp, dầu được dùng trong các loại mỹ phẩm, rất được ưa chuộng ở thị trường Âu Mỹ. Cây Mắc ca đã được nhập về trồng ở Việt Nam, trồng thử nghiệm đầu tiên tại Ba Vì (Hà Nội) sau đó được trồng tại Đak Lak, Lâm Đồng (Di Linh, Bảo Lộc, Đơn Dương, Lâm Hà). Sản phẩm có giá trị kinh tế là quả Mắc ca. Tuổi thọ kinh doanh khoảng 40-60 năm. Đặc điểm chung của loài là rễ cọc kém phát triển. Cây có tán rộng, rễ nông vì vậy cây chịu gió bão kém.
2 – Tiêu Chuẩn Chọn Giống:
Trên một diện tích trồng Mac ca nên trọn trồng từ 2 đến 3 giống khác nhau để cây có thể thụ phấn chéo khi ra hoa , giúp tăng năng suất , sản lượng . Khi mua cây giống về nên để cây nơi râm mát, tưới nước giữ ẩm, khi bộ rễ đã ổn định thì đem cây đi trồng.
3 – Thời Vụ và Mật Độ Trồng:
Trồng cây vào đầu mùa mưa tháng 6-7 hàng năm. Tùy theo độ dốc địa hình để chọn mật độ trồng phù hợp . Nếu trồng trên đất bằng thì trồng hàng cây theo hướng Bắc – Nam để cây dễ dàng đón nhận ánh sáng mắt trời được nhiều nhất , tăng khả năng quang hợp ánh sáng cho cây . Mật độ 277 cây /ha ( cây cách cây 4,5m ,hàng cách hàng 8m ) Nếu trồng trên triền đồi dốc , nên trồng hàng cách hàng theo đường đồng mức . Tùy theo độ dốc để xác định khoảng cách giữa các hàng có thể 9 m-10 m . Mật độ 200 – 222 cây /ha ( cây cách cây 5m ,hàng cách hàng 9-10 m ) Ngoài ra còn xác định hình thái tán cây của từng giống để tính toán mật độ phù hợp . Ví dụ giống OC , A38, A14… có hình thái tán xòe rộng nên trồng mật độ 4,5X9 , còn hầu hết cá giống khác đề có bộ tán thẳng , cây cao lớn hơn
4 – Làm Đất Và Đào Hố Trồng:
Vì cây Mac ca là loài cây cho thu hoạch hạt lâu năm , như ở Hawaii – Mỹ hiện nay những cây hơn 60 năm tuổi vẫn cho thu hoạch 6 tấn hạt / ha . Vì vậy đào hố khích thước lớn giúp cây có bộ rễ chắc khỏe khi cây còn non là rất cần thiết . Nên đào hố có kích thước rộng 70cm , sâu 70 cm . và để phơi nắng 2-3 tuần nhằm diệt bớt các vi khuẩn có hại .
5 – Phân Bón Lót:
Trước khi trồng cây vào hố 01 tháng nên đào hố và trộn lớp đất mặt cùng với 10 kg phân chuồng ủ hoai ; 0,5 kg phân Lân nung chảy ; 300 gram vôi bột . Trộn đề với lớp đất mặt , sau đó lấp đất lại hố 20 ngày trước khi trồng.
6 – Kỹ Thuật Trồng Cây Mắc Ca:
Trước tiên rạch túi bàu , kiểm tra bộ rễ . Nếu thấy có rễ quá dài xuyên qua khỏi túi bàu thì dùng kéo cắt sát tới bàu đất , cây sẽ tự mọc ra rễ mới . Sau đó đào hố và trồng âm xuống đất 10 cm và lấp đất lại , tạo mô đất nơi gốc cây tránh trường hợp bị trũng nước khi có gió làm lay gốc , đứt rễ . Dùng chân giẫm nhẹ xung quanh gốc cây nhằm cố định cây không bị nghiêng ngả do gió lớn hoặc mưa xuống gây sụt lún . Trường hợp vùng có nhiều gió , nên cố định cây đứng thẳng bằng cách cắm cọc tre. Sau 20 ngày kiểm tra nếu có cây chết thì trồng dặm thay thế. Nếu cây bị nghiêng ngả thì điều chỉnh lại . Trước và sau khi trồng cây bỏ thuốc Basudin… vào trong hố và rải trên mặt đất quanh gốc cây để phòng trừ mối hại
7 – Kỹ Thuật Chăm Sóc Cây Mắc Ca:
7.1 – Kỹ thuật chăm sóc định kỳ:
Tưới nước: cần cung cấp đủ nước cho cây nhất là trong mùa khô, khi trái đang lớn và lúc quả sắp chín. Phòng trừ cỏ dại: Phủ gốc chè bằng cỏ, rác, cây phân xanh... để hạn chế cỏ dại; xới phá váng sau mỗi trận mưa to. Làm cỏ vụ xuân tháng 1-2 và vụ thu tháng 8-9, xới sạch toàn bộ diện tích một lần/vụ; một năm xới gốc 2-3 lần.
7.2 – Kỹ thuật Cắt tỉa, tạo hình:
Trong 3 năm đầu nên tạo tán giữ cho cây có 1 thân thẳng đứng. cắt bỏ các cành cao dưới 1,4m . Mỗi tán cành cách nhau khoảng 60-70cm . Độ dài các nhánh khoảng 60 cm thì cắt ngọn một lần . Chỉ nên giữ lại 2-3 chồi từ một nhánh . Nếu thực hiện đúng phương pháp tạo tán sẽ cho năng suất cao và thông thoáng . Loại bỏ hoa trái vụ để tập trung dinh dưỡng cho cây và đỡ tốn công thu hoạch nhiều lần trong năm. Trong thời gian 3 năm đầu sau khi trồng có thể tưới bất khì khi nào nếu thấy khô hạn nhằm cho cây phát triển . Nhưng đến năm thứ 4 trở đi cây có khả năng cho quả thì nên ép khô xiết nước cây nhằm ức chế ra hoa . Sau đó tập chung tưới đồng loạt vào giữa tháng 1 dương lịch thì đến khoảng giữa tháng 02 đầu tháng 3 , cây bắt đầu ra hoa đồng loạt , tăng khả năng thụ phấn chéo cho cây.
7.3 – Kỹ thuật Bón phân Cho Cây Mắc Ca:
Cần căn cứ vào tình hình thổ nhưỡng qua phân tích đất hoặc qua mầu sắc của lá có dấu hiệu khác thường để quyết định bón phân gì ? bao nhiêu? Và vào lúc nào ? Nguyên tắc chung là bón phân NPK nhiều đợt trong năm và số lượng vừa đủ , không nên bón quá nhiều cùng một lúc . Trong 2 năm đầu chỉ cần bón 100 gram NPK / cây/năm vào đầu mùa mưa và gần cuối mùa mưa . Lưu ý không bón NPK sau khi trồng 02 tháng . Khi cây 03 tuổi nên bón 350 – 400 gram NPK/cây / năm . Bón phân vào rãnh quanh gốc (rãnh sâu khỏang 5-10cm cách gốc 30-40cm). Mỗi lần bón 120gram/gốc NPK , sau khi bón phân lấp đất lại. Khi cây đã trưởng thành và cho thu hoạch , nên bón phân chuồng ủ hoai và phân Lân hàng năm vào tháng 11 để phục hồi sức cho cây sau vụ thu hoạch, đồng thời tạo tán tỉa cành . Lưu ý : Nên bón qua hệ thống tưới nhỏ giọt bằng các chế phẩm sinh học dạng dung dịch sẽ cung cấp đa dạng vi sinh vật phân hủy mùn đất tạo ra đạm , lân , ka li tự nhiên thân thiện môi trường . Bón thêm thành phần Ka li thì sẽ là tăng kích cỡ quả Mắc ca
8 – Phòng Trừ Sâu Bệnh Cho Cây Mắc Ca:
-Bệnh thối hoa: Cách phòng trị: Không nên trồng cây quá dày. Cây chớm bị bệnh phun thuốc có hoạt chất Benomyl, Carbendazim, Thiophanate-methyl,… nếu phun chậm thì không có tác dụng. -Bệnh vỏ quả có nốt: Cách phòng trị: Phun Cupric Hydroxide Cu(OH)2 77% pha loãng 300 – 800 lần phun lên toàn bộ quả hoặc cục bộ lô bị bệnh, mỗ tháng 1 lần, trong ba tháng liền. -Bệnh nấm hại thân cây: Khi thấy vết chảy nhựa trên thân cây thì dùng dao cạo hết phần vỏ bị thối sau đó dùng hóa chất như Ridomil Gold 68WP, Ridomil Mz 72WP… hòa nước liều lượng 30 - 50 gam/ lít quét nhiều lần lên vết bệnh; có thể dùng các loại hóa chất này tưới xung quanh gốc cây bị bệnh với liều lượng 30 - 50 gam/10 lít nước… nếu có điều kiện nên sử dụng biện pháp tiêm trực tiếp thuốc AgriFos 400 (liều lượng 20 ml thuốc + 20 ml nước/1 lần tiêm) vào thân cây bằng dụng cụ tiêm chuyên dụng. Ngoài ra có thể dùng loại nấm Trichoderma (liều lượng: 1 kg trộn với 40 kg phân chuồng) là loại nấm đối kháng với nấm Phytophthora (nấm gây bệnh xì mủ thối gốc ) rãi vào đất dưới tán cây. - Côn trùng: Cần phun phòng định kỳ, không nên phun thuốc lúc cây ra hoa. Giai đoạn cây ra trái non, côn trùng thường chích hút quả non làm quả bị những nốt thâm gây rụng quả. Nên đặt bẫy côn trùng có bán sẵn trên thị trường , Chỉ sử dụng các chất hóa học phun lên cây khi bệnh dịch vượt ngoài tầm kiểm soát với quy mô lớn . - Đối với kiến và chuột , nên thường xuyên làm sạch cỏ quanh gốc cây . Cắt bỏ những cành cây thấp gần mặt đất. Sử dụng 1 miếng nhựa hoặc kim loại rộng 12 cm , có 2 mặt nhẵn uốn quanh gốc theo hình nón cụt sẽ ngăn đường đi của chúng. Vào trước mùa thu hoạch hạt dùng miếng nhựa cứng , trơn cao 60 cm ốp quanh gốc cây cách mặt đất 50cm cũng có thể ngăn được chuột trèo lên cây.
9 – Thu Hoạch và Bảo Quản:
Cây ghép sau 3-4 năm trồng bắt đầu cho quả bói. Cây trồng sau 10 năm bắt đầu cho năng suất ổn định. Mùa thu hoạch quả từ tháng 7-9. Quả hình trái đào hoặc tròn như hòn bi, khi chín vỏ quả chuyển từ xanh sang nâu, vỏ quả khô tự nứt, bên trong chứa một hạt. Có thể thu hoạch hạt khi hạt rụng xuống đất hoặc hái quả từ trên cây. Quả sau khi thu hoạch cần bóc vỏ ngay trong 24 giờ. Sau đó vận chuyển ngay đến nhà máy chế biến để sấy khô hoặc sấy tại nhà. Việc sấy khô cần làm trong hai tuần sau khi thu hoạch.
10 – Kinh nghiệm và Thị Trường:
Nên sử dụng , phun định kỳ lên cây bằng các chế phẩm sinh học thân thiện môi trường để diệt bớtcôn trùng có hại ( không nên dùng hóa chất diệt toàn bộ sẽ gây mất cân bằng sinh thái , tạo ra dòng mới đề kháng với thuốc ). Tạo ra các vi sinh vật đối kháng có khả năng tấn công trứng và ấu trùng . Việc này là vô cùng cần thiết để sản phẩm xuất khẩu không bị vướng các hàng rào kỹ thuật tại các quốc gia phát triển . Ngoài ra chi phí cũng rẻ hơn các thuốc bảo vệ thực vật bằng hóa học đang lưu hành trên thị trường . Khi trang trại được cấp chứng chỉ Organic thì sp bán ra cũng được giá cao hơn.
